این بنا شامل یک ایوان در وسط و دو حجره در دو طرف است. دیوارهای حجره غربی از سنگ ساخته شده و از استحکام بیش‌تری برخوردار است. این حجره مقبرة شمس الدین است و با یک گنبد آجری پوشش یافته است. از تزیینات این بخش می‌توان به کاربندی‌های سنگی فیل پوش‌ها، قسمت بالای طاق‌نماها و زیر ساقه گنبد اشاره کرد.

حجره شرقی ـ محل دفن «شیخ ابوسعید» و از خشت ساخته شده است. این حجره به دلیل عدم استحکام، آسیب بیش‌تری دیده است. قسمت‌هایی از ایوان بنا نیز فرو ریخته است. این ایوان در گذشته دارای طاق‌های جناغی بود، ولی امروزه فقط قسمتی از پایه طاق‌ها که بر روی دیوار حجره غربی قرار دارند، باقی مانده است. براساس اسناد مکتوب و سنگ لوحی که در درون مزار قرار دارد، این بنا در دوران تیموری ساخته شده است و به شمارة 9298 و در تاریخ 7/5/1382 به ثبت آثار ملّی و تاریخی رسیده است.

سنگ نوشته آن مربوط به سال ۹۹۵ هجری قمری است و در بهارستان آیتی به آن اشاره شده و در کتاب تاریخ سیستان در زمان پادشاهی سلطان حسین بایقرا عارف مشهوری به نام شمس الدین خلوتی در این روستا زندگی می‌کرده که عبادت و اخلاق او زبانزد خاص و عام بوده‌است.

آیتی دربارة شمس الدین می‌نویسد:

«مولا شمس الدین زاهد خوسفی، عالمی جلیل و مروج احکام دین بود، در ابتدای قرن هفتم می‌زیسته است، همة علمای معاصرش بر مقام استادی و تقوای او اتفاق نظر داشتند. حافظ قرآن بود و سی سال نماز صبح را با وضوی نماز عشاء خواند. هرگز کلمة لغو یا سهو بر زبان جاری نساخت. وی در «درب نمک خوسفرود» بیرجند مدفون گشته است».

اولین دوره مرمت مزار گل آغاز شد

کد خبر: 30806015 | تاریخ خبر: 19/11/1390 - 10:3

مزار شیخ شمس الدین و شیخ ابوسعید خلوتی گلی در روستای گل در فاصله 65 کیلومتری جنوب غرب بیرجند و 40 کیلومتری جنوب شرق خوسف برفراز تپه واقع شده است.

ˈمحمدرضا ملاکیˈ گفت: این بنا براساس شواهد موجود از جمله وجود سندی مکتوب و سنگ لوحی که درون مزار قرار دارد، در دوران تیموری بنا شده و متشکل از یک ایوان در وسط و دو حجره در دو طرف است.

مسئول نمایندگی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خوسف اظهار داشت: بنای تاریخی مزار شیخ الدین در دامنه تپه ای در حاشیه جنوبی روستای گل مشرف به کل روستا واقع شده است.

به گفته وی : حجره سمت غرب مقبره شمس الدین می باشد که دیواره های آن از سنگ بنا شده و در قسمت پایه پوشش نیز از سنگ برای تبدیل زمینه چهار ضلعی به هشت ضلعی و سپس به دایره استفاده کرده اند. 

پوشش گنبدی این حجره آجری و به صورت عرق چین است در قسمت ساقه گنبد به نظر می رسد روزنه هایی به منظور تامین نور و تهویه هوای فضای داخل حجره تعبیه کرده بودند که اکنون مسدود شده است .

ملاکی ادامه داد: هر چند بخشهای زیادی از بنا تخریب شده اما هنوز در بخشهایی از بنا تزئیناتی وجود دارد که از جمله آنها می توان به تزئینات کاربندی در محل فیلپوشها و زیر ساقه گنبد در حجره غربی اشاره کرد.

وی افزود: حجره سمت شرق که محل مدفن شیخ ابوسیعد است از خشت خام در ساخت آن استفاده شده است، به همین دلیل بر اثر گذر زمان دچار آسیبهای فروانی شده است.

وی گفت: هر چند پوشش این بخش و نیز قسمتهایی از دیوارهای آن فروریخته اما از بقایای موجود می توان دریافت که نقشه آن شبیه حجره ضلع غربی است.

وی خاطر نشان کرد: این بنای تاریخی به شماره 9298 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و به عنوان زیارتگاه مورد استفاده مردم قرار می گیرد.